Menu

Flora en Fauna

Flora en fauna

Het ca 145 ha grote golfterrein van Het Rijk van Nijmegen bevat verschillende biotopen en specifieke habitats. Samen met de wijze van gebruik en beheer, ecologisch een terrein met een grote biodiversiteit. In recent verleden al weergegeven in de boeken 'RIJK aan VOGELS' en 'INSECTEN RIJK'. Deze zijn niet te koop maar opgenomen in de leesportefeuille in het clubhuis.

Waarnemingen van alles aspecten met betrekking tot flora en fauna worden op gezette tijden binnen deze website weergegeven om onze leden hiervan kennis te laten nemen.

Voor meer aspecten van flora en fauna algemeen op golfbanen, kunt u ook een blik werpen binnen http://www.golfbaanhandboek.nl/onderdeel/natuur

 

  hermanberteler@yahoo.co.uk  

 

Van olifantendrollen tot antilopenkeutels

In Nederland en ook op onze golfbaan wordt veel gesproken over de biodiversiteit, over het aantal soorten binnen de flora en fauna zoals we die kunnen aantreffen tijdens het golfen. Velen vragen zich af of die belangstelling wereldwijd is of slechts een aangelegenheid binnen onze golfwereld.

 

Tijdens ons verblijf in Zuid-Afrika (Herman en Gonny samen met Pieter en Jacintha), houd ik mij net zo intensief bezig met de flora en fauna op de golfbanen als in ons land. En daarbij kwam de gedachte op om onze leden ook eens kennis te laten nemen van de biodiversiteit die hier in Zuid-Afrika wordt aangetroffen. Vooral ook wanneer je hier speelt tussen olifantendrollen en antilopenkeutels, eens iets anders dan ganzenpoep!
Voor de liefhebbers hier een foto-impressie van enkele vertegenwoordigers van de vogels, zoogdieren, insecten, reptielen, planten e.d. zoals de golfers die tijdens het spelen (kunnen) waarnemen.

 

 

  

 

 

 

  

 

 

  

 

 

 

 

 

 

  

 

 

  

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 Kijk, luister en geniet!

Herman Berteler.

 

 

 

Flora en Fauna wenst u een dier- en bloemrijk 2024

Vóór de beëindiging van de fysieke Golfpost in 2015, verscheen allerlei informatie over de op Het Rijk van Nijmegen aanwezige biodiversiteit in verschillende artikelen, geillustreerd met veel foto’s, in de Golfpost. Dit gedurende vele, vele jaren onder verschillende titels, maar altijd van ondergetekende en in toenemende mate gewaardeerd door de leden.



(Foto: Fysieke GolfPost, 24e jaargang, februari 2009, nr.3.)

 

Sindsdien verschijnt Flora en Fauna net als de Golfpost digitaal, nu onder de gelijknamige vaste rubriek. Gestreefd wordt zo’n 15 informatieve artikelen en/of fotoreportages per jaar te verzorgen en dat lukt, waarom ook niet! Onze golfbaan heeft zoveel te brengen op het gebied van natuur, daaraan gerelateerd beheer en onderhoud, over planten en dieren dat dit geen zorg behoeft.

 
(Foto links: Zwarte kraai op tee-informatiebord in de mist, foto rechts: Buizerd in de vlucht.)

 

 
(Foto links: Kikker met eitjes of ook wel kikkerdril genoemd, foto rechts: Icarisblauwtje.)

 

 

 

 
(Foto's links en rechts: Bloeiende rough van voorjaar tot diep in de herfst.)

 

Aan alle leden van Het Rijk van Nijmegen, Flora en Fauna wenst u een Goed, Gezond en Sportief 2024 toe met heel veel genieten van de Flora en Fauna binnen ons golfterrein (ca. 145 ha groot). En ook al worden er om voor de leden onbekende redenen soms dikke bomen gekapt, ook al wordt de rough geminimaliseerd voor snelle doorloop, ook al sluit het maai- en begrazingsbeleid niet altijd aan op de visie van (andere) deskundigen, onze baan is nog steeds Rijk aan biodiversiteit, al staat het ook hier onder zorgwekkende druk.

 
(Foto's links en rechts: Over het waarderen van bomen en rough vanuit ecologische gedachte wordt soms verschillend  gedacht.)

 

 
(Foto's: Biodiversiteit gaat ook over zoodieren zoals het ree, hier links en over spinnen als de zebraspin, hier rechts.)

 

 

Houd dit in de gaten, eind april, begin mei.

 

Voorop staat, blijf genieten van onze mooie golfomgeving en volg Flora en Fauna. Hierbinnen wordt u ook geïnformeerd over de Nationale Golfbanen Vogelteldag (waaraan u kunt deelnemen). Maar let ook op evt aankondigingen van lezing of excursies onder leiding van oud greenkeeper Freek Snel.
En heeft u vragen, stel ze gerust!

Herman Berteler.

Geniet, kijk en luister.

 

 

Winterwandeling 4 december 2023

4 December 2023, een besneeuwd Rijk van Nijmegen, de baan is gesloten en helaas treedt de dooi ook alweer in. Toch even uitgebreid genieten van hoe fraai onze baan kan zijn wanneer het onder een deken van sneeuw komt te liggen.

Laten we een wandeling maken en geniet van de beelden, zonder begeleidende tekst. Veel plezier!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kijk, luister en geniet!

 

 

Larix of Lork

Vaak worden mij de vragen gesteld, ‘Heb jij altijd de camera bij je?’en ‘Kun je golfen en fotograferen combineren?’ Mijn antwoorden zijn steeds, ‘Ja’ en ‘Zonder camera speel ik slechter!

‘Heb ik de camera niet bij me dan krijg ik vast iets te zien wat ik had willen vastleggen, dus….altijd de camera meenemen’, hij hoeft niet gebruikt te worden.
En zie hier, herendag, maandag 20 november, speel in de eerste flight (08.20 uur), de zon komt op en de herfstkleuren zijn fantastisch. De op die dag het meest in het oog springend, vanuit diverse hoeken op de NB, is de goudgele larix of lork. In dit geval de Europese larix (Larix decidua). En op de NB staat slechts één exemplaar.


(Foto: Spelend naar de green van NB 4, kijk je recht naar de goudgeel gekleurde Larix.)

 

Een groepje van larixen is te vinden op Zuid 4. Op de foto hierna in de herfst (3 november), van 2007.


(Foto: Goudgeel gekleurde Larixen op Zuid 4 met de toenmalige oude schuur.)

 

De kick van deze maandag!.Terwijl ik net heb afgeslagen op hole 18, zie ik mijn ooghoeken een opvallende roofvogel overvliegen richting Malden. Snel de driver tegen de tas, camera pakken die aan de trolley hangt, installeren en …..kan nog net de overvliegende vogel vastleggen. Niet optimaal, maar ik heb hem! Lijkt een wouw of kiekendief, maar wat blijkt: een visarend! Bingo!

 
(Foto's: De overvliegende visarend, géén zwaluwstaart zoals de wouw of de kiekendief.)

 

Terwijl we duidelijk richting de periode gaan dat alle bladverliezende bomen en coniferen hun blad of naalden hebben laten vallen, is het momenteel nog sterk wisselend. Bij het benaderen van de club, via de Postweg, vallen alle fraaie herfstkleuren direct op.


(Foto: Ook de entree van het Rijk van Nijmegen schittert van de herfstkleuren.)

 

Door de baan zijn de berken en zoete kersen reeds volledig kaal, de tamme kastanjes en beuken nog half om half en veel eiken dragen nog steeds blad.

 
(Foto's: Links met eiken nog volop in het blad (NB 14), rechts de tamme kastanje die nagenoeg al kaal is. NB 13.)

 

 
(Foto's: De zoete kersen en berken zijn al helemaal kaal, hier tussen NB 10 en 14. Foto onder, kale berk op NB 15.)

 

Hierbinnen en opvallend door zijn goudgele kleur, staat langs de kant van NB hole 6, een prachtige Europese larix. Een naaldverliezende conifeer met een rechte stam en horizontaal afstaande takken. De kroon wordt naarmate hij ouder wordt, steeds meer breed piramidaal.

 

 
(Foto's: Links en rechts de bijna beeldbepalend aanwezige Larix op NB 6, vanuit verschillende gezichtspunten.)

 

Deze snelle groeier kan wel tot meer dan 30 m hoog worden en circa 15 m breed. Dichterbij bekeken heeft deze soort zowel kortloten als langloten. Op de kortloten bevinden zich de naalden (2-3 cm lang), in bundels van 30 - 40 bijeen. In het voorjaar in het oog springend door de frisgroene kleur en laat in de herfst door z’n goudgele kleur.

 


(Foto: Europese larix naast de bunker op NB 6, schitterend in de zon.)

 

Maar ook in de winter kan deze boomsoort zich fraai onderscheiden van de andere, zoals hier op Zuid 4, tijdens de winter van december 2010.

 


(Foto: Ook tijdens de steeds zeldzamer wordende winters zijn de larixen fraai. Hier op Zuid 5.)

 


(Foto: Nog niet rijpe kegel van de Europese larix -  Larix decidua.)

 

Zoals alle coniferen (kegeldragers), draagt ze op latere leeftijd (30-60) jaar (en deze is momenteel ongeveer 45 jaar oud), bruine tot 4 cm lange kegels. Dat gebeurt elke 3-5 jaar. Het hout van de larix is hard en wordt wel gebruikt om meubels van te maken, maar op de golfbaan is het vooral genieten van de lichtgroene kleur in het voorjaar en de goudgele herfstkleur op dit moment.

Luister, kijk en geniet!

 

 

Ze zijn er weer volop – Paddenstoelen!

De oplettende golfer die iets verder kijkt dan de fairway heeft ze al opgemerkt, soms aangestuurd door een in de rough verdwenen afzwaaier. De paddenstoelen, een bewijs dat de herfst zijn intrede heeft gemaakt.


Foto: Vliegenzwam. DE paddenstoel, rood met witte stippen!

 

Wat zijn dat, paddenstoelen. Niets meer of minder dan het vruchtlichaam van een schimmel of zwam, bovengronds te vinden.
Ondergronds ligt een netwerk van schimmeldraden. Deze bodempaddenstoelen leven van afgestorven materiaal. Maar niet alleen op en in de grond treffen we dit aan, ook op en in dood hout (stobben, takken, stammen of zelfs blad) en op levende bomen of struiken.

 
Foto links, Scherpe collybia en foto rechts, Witte bultzwam.

 

Op de golfbaan, binnen de lussen Nijmeegse baan, Noord, Oost en Zuid kun je overal deze prachtige verschijnselen in de meest uiteenlopende vorm of kleur tegenkomen. Bekend is de opbouw uit een steel (al dan niet met een manchet), daarop een hoed en aan de onderzijde van de hoed een groot aantal lamellen. Deze vormen de sporen die weer voor de voortplanting zorgen. Ook kunnen de sporen binnenin het vruchtlichaam worden gevormd, zoals bij de stuifzwammen.

 
Foto links, Gele knolamaniet met een manchet, rechts een stengelloze Gele aardappelbovist.

 

Maar naast deze bekende paddenstoelenvorm zijn er veel soorten die steelloos zijn, een schijf vormen of meerdere schijven boven elkaar of een bol. Zo zijn er ook bollen met een kraag zoals de gekraagde aardster.


Foto: Elfenbankjes naast en boven elkaar.

 


Foto: Gekraagde aardster.

 

In ons land komen volgens mycologen naar schatting 5000 verschillende soorten voor. Op onze golfbaan zijn in 244 waarnemingen 78 soorten waargenomen en geïdentificeerd.

Hierna nog enkele voorbeelden van deze herfstjuwelen.

 
Foto links, Berkenzwam en rechts, Platte tonderzwam.

 


Foto's boven en onder, Reuzenzwam aan de voet van een beuk.

 

 
Foto links, Franjehoed en foto rechts, Gewone zwavelkop.

 

 
Foto links, Geschubde inktzwam en rechts, Grote parasolzwam.

 


Foto: Helmmycena.

 

 
Foto links en rechts: Parelamaniet, rechts goed te zien de plaatjes onder de hoed.

 

 
Foto's links en rechts, Rechte koraalzwam.

 

 
Foto's links en rechts, Reuzen champignon.

 


Foto: Geexplodeerde Ruitjesbovist.

 

 
Foto's links en rechts, Vliegenzwam.

 


Foto: Scherpe collybia.

 


Foto: Grote parasolzwam.

 

Luister, kijk en geniet!

 

 

Roofvogels op Het Rijk van Nijmegen

Op onze golfbaan komen heel veel vogelsoorten voor. In mijn boek, “Rijk aan Vogels” – Committed to birds – Groesbeek, 2015, beschrijf ik 48 soorten broedvogels/standvogels en 61 gastvogels op Het Rijk van Nijmegen waargenomen. Hierbinnen is een kleine groep van jagende vogels, de roofvogels. Op onze baan overwegend vlees etende soorten die hun prooi op de grond of in de lucht vangen. Vaak worden ze daarbij lastiggevallen door kraaien of eksters.


Foto: Hoog in de lucht schroevende buizerd, lichte vorm, lastiggevallen door een zwarte kraai.

 

Bijna dagelijks kunnen de golfers op Het Rijk van Nijmegen 2 soorten waarnemen, soms zelfs 3, een enkele keer 4. Hiervan is de ‘altijd’ aanwezige buizerd de grootste en de torenvalk de kleinste. Daartussen zitten de sperwer en de havik. Naast deze roofvogels zijn er ook uilensoorten aanwezig, maar daar later meer over.

 
Foto links: Een schroevende buizerd, rechts een biddende torenvalk.

 
Foto links: Sperwer in de vlucht, rechts een havik in de vlucht.

 

Buizerd


Foto: Buizerd in alarmfase tijdens de vlucht.

 


Ook al zie je de buizerd niet direct, hij kan ergens stil op een boomtak of afstandspaal zitten of tot honderden meters op de thermiek boven je schroeven, horen doe je hem direct. Het miauwende geluid is van verre hoorbaar en opvallend.

 
Foto links: Buizerd strekt zijn vleugels op teeinformatiebord, rechts zittend op de uitkijk op een afrasteringspaal.

 

 
Foto links: Buizerd op de uitkijk, zittend op het hek. Rechts hoog schroevend in de lucht op de thermiek.

 

In zithouding is deze grote roofvogel tot wel 58 cm, vliegend is de spanwijdte tot wel 140 cm. Ze komen in veel kleurschakeringen voor, van donkerbruin tot bijna wit. Het vliegbeeld is met brede vleugels, brede afgeronde staart en korte hals.

 
Foto links: Buizerd op de uitkijk zittend op een afrasteringspaal, rechts vliegend langs de bosrand.


Foto: Schrikreactie van buizerd in de vlucht.


De onderkant vaak wit gevlekt maar dat varieert sterk per individu. De soort was lange tijd broedvogel op het golfterrein in het Villabos, nu is het nog een zekere standvogel. Niet dat het biotoop ongeschikt is, maar er zijn de laatste jaren nogal wat bomen in het Villabos door stormen en snoei verdwenen.

Het voedsel is gevarieerd maar bestaat uit overwegend aas, maar ook jonge of zieke vogels en zoogdieren. Ook vangen ze op de grond wel muizen en mollen, regenwormen, kikkers, rupsen of kevers.

 
Foto's links en rechts: Buizerd met pas gegrepen muis of mol en neemt deze mee naar een rustige plek om op te peuzelen.


Foto: Buizerd met zojuist gevangen kikker in de vlucht naar een rustige plek om op te peuzelen.

 

Torenvalk


Foto: Torenvalk zittend op de uitkijk op een afrasteringspaal.


De torenvalk is nagenoeg de kleinste van de vier soorten roofvogels op onze golfbaan. In het verleden ook aanwezig als broedvogel, in een nestkast.


Foto: Torenvalk in speciaal voor deze soort gemaakte nestkast.

Bijna dagelijks is deze fraaie valkensoort jagend waar te nemen en dat doet ze door al biddend in de lucht te hangen, vooral op de lussen Noord en Oost die iets opener zijn.
Bij waargenomen prooi zakt ze al biddend enkele keren dichter naar de grond om vervolgens naar beneden te duiken en met de prooi in een poot weg te vliegen naar een tak of paal om daar op te peuzelen.

 
Foto's: Links torenvalk op de uikijk vanaf een richtingpaal en rechts vanaf een dakonderdeel.

 

Vaak ook zit ze in een boomtop opzoek naar aanwezige prooi in de buurt en het is niet uitgesloten dat je een paartje gelijktijdig waarneemt in de baan.


Foto: Twee torenvalken actief met elkaar, op de grond (in de rough naast de fairway).

 

Deze valk is 30-35 cm groot en heeft een spanwijdte van 65-80 cm. Het vliegbeeld, puntige smalle vleugels, slanke lange staart en korte nek. De bovendelen van zowel mannetje als vrouwtje zijn roodbruin, bij het mannetje de buik- en borstdelen zwart gevlekt, bij het vrouwtje dwars gestreept. De staart is voorzien van donkere banden.

 
Foto's: Links torenvalk in de vlucht, rechts biddend. Duidelijk is de roodbruine bovenkant en gebandeerde staart te zien.

Ze jagen met name op muizen (woelmuis, spitsmuis, veldmuis), maar ook op mollen, grote kevers of soms een vogeltje.

Foto: Torenvalk met gevangen mol.

 

Sperwer
Ook de sperwer is standvogel op onze golfbaan en jaagt op alle lussen, maar ook binnen de bospercelen nabij de Villa en achter het clubhuis. Veelal zit deze roofvogel verscholen tussen de takken van een boom het jachtterrein af te speuren.

 
Foto's: Links en rechts, verscholen tussen de boomtakken loert de sperwer op voorbij komende prooi.

 

Waar de grootte varieert tussen 30 – 40 cm is het vrouwtje duidelijk groter dan het mannetje. Het vliegbeeld is korte, afgeronde vleugels en lange, recht afgesneden staart. Opvallend kenmerk is de dwars gestreepte borst en buik en de gebandeerde staart.


Foto: Sperwer in de vlucht, duidelijk zichtbaar de banden op lijf en staart.

 

Het is een uiterst wendbare jager die achter zijn prooi aanvliegt tot tussen struiken en bomen. In de lucht worden de zweefvluchten afgewisseld door enkele snelle vleugelslagen.

 
Foto's: Het vrouwtje van de sperwer schuwt ook geen particuliere tuinen om op huismus, koolmees of merel te jagen.

Ze patrouilleren vaak in dezelfde omgeving volgens een vast patroon, waarbij het vrouwtje voorkeur heeft voor meer open terrein, het mannetje voor meer gesloten terrein. De prooi bestaat voornamelijk uit kleine vogels, maar ook Turkse tortel, houtduif, holenduif en postduif wordt ‘geslagen’. Na de consumptie resteert op de fairway of elders veelal een grote cirkel vol losse veren.


Foto: Sperwer in de vlucht.

 

Havik
De havik is geen standvogel maar een vrij regelmatige bezoeker, het jaarrond. Afkomstig uit de bossen van het Reichswald of de Groesbeekse bossen jaagt deze bezoeker vaak vrij hoog boven het golfbaanterrein. Soms ook samen vliegend met de buizerd.


Foto: Jagende havik lastiggevallen door een zwarte kraai.

 

Ook hier is het vrouwtje groter (55-60 cm met spanwijdte 110-125 cm), dan het mannetje (50-55 cm, spanwijdte 90-105 cm.) Ze lijkt in de vlucht op een grote sperwer.

 
Foto's links en rechts: Vliegende havik-vrouwtjes.


Foto: Havik verscholen tussen de takken van bomen, de omgeving scherp in de gaten houdend.

Jaagt onstuimig achter vogels aan waarbij ze met grote behendigheid tussen bomen en struiken door manoeuvreert. Kan ook goed verscholen tussen de takken op de uitkijk zitten voor voorbij vliegende prooi. Deze prooi bestaat uit bosvogels als gaai, houtduif, kraaien, spreeuw, lijsters en ook postduiven, op de grond zelfs een konijn of haas. En ook hier resteert vaak een veld bezaaid met veren.

 

Incidentele bezoekers
Naast genoemde vier soorten roofvogels kunnen we af en toe genieten van incidentele bezoekers die vanuit aangrenzende natuurterreinen ons golfterrein komen bezoeken of op hun doorreis passeren. Zo zijn al eens waargenomen de boomvalk, slechtvalk, wespendief, ruigpootbuizerd, rode wouw, zwarte wouw en zelfs de bruine kiekendief.

 
Foto links: Een passerende bruine kiekendief. Foto rechts: Een overvliegende slechtvalk.


 

Foto links: Een overvliegende wespendief. Foto rechts: Een overvliegende zwarte wouw.


Foto: Een passerende rode wouw, vermoedelijk uit het Reichswald.

Een kick voor elke vogelliefhebber!

 

Luister, kijk en geniet!


 

De kraaienfamilie

Zoals nagenoeg alle golfbanen in Nederland kent ook onze golfbaan bewoners uit de kraaienfamilie. Veelal bekend van de zwarte kraai en de kauw en zoals wordt gebruikt, “zo zwart als een kraai”, meestal zwart van kleur.

 
Foto's: links zwarte kraai en rechts kauw.


Foto: zwarte kraai in de vlucht tijdens het pesten van een buizerd - vleugeltip linksonder.

 

Maar de kraaienfamilie kent 128 soorten en hiervan komen er slechts 7 voor op onze golfbaan, waarvan 1 regelmatige passant, de raaf en 1 slechts incidenteel, de roek en 1 slechts bij strenge winters, de bonte kraai. De andere er voorkomende familieleden die niet zwart zijn, zijn de ekster en de gaai (vroeger Vlaamse gaai).

 
Foto's: links raaf en rechts bonte kraai.

 


Foto: roek met kenmerkende naakte snavelwortel.

 
Foto's: links ekster en rechts gaai of Vlaamse gaai.

 
Foto's: de gaai is wel de meest fraai gekleurde van de familie.

 

Terwijl de hele familie behoort tot de orde van de zangvogels, zullen we ze maar weinig horen zingen of fluiten, maar wel lawaai makend door te kraaien, te krassen of te schetteren.

Deze overwegend fors gebouwde vogels zijn omnivoor en vreten dus van alles wat door de baan te vinden is, van vruchten en zaden, insecten en larven tot eieren en jonge vogels en dieren, soms zelfs al grotere jonge konijnen. Maar verder ook van kadavers en uit afvalbakken of zelfs uit golftassen (brood, koek etc.). Soms wordt een golfbal, aangezien voor een ei, meegenomen!

 
Foto's: links en rechts zwarte kraai met gevangen jong konijn.

 


Foto: zwarte kraai met gekaapte golfbal, vermoedelijk aangezien voor een ei.

 

De zwarte kraai richt veelvuldig grote schade aan op de baan door tijdens het zoeken naar bodeminsecten (emelten, engerlingen, ritnaalden, wormen e.d.), hele plukken gras uit te trekken. Dit in tegenstelling tot de spreeuwen die hun snavel in de grond duwen.

Foto: schadebeeld fairway na bezoek van zwarte kraaien.

 

Op onze golfbaan komen de zwarte kraai, ekster en gaai voor als broedvogel met een eigen nest van takken in boomtoppen en de kauw als holenbroeder in een door andere vogels of anders ontstaan hol, gat of spelonk.

 
Foto's: links nestelende zwarte kraai en rechts nestelende ekster.


Foto: ekster met bouwmateriaal voor het nest.

 

De grootste vertegenwoordiger van de familie, de raaf, wel als broedvogel in ons land bekend, komt slechts solitair ‘overvliegen’, net als de opvallende, grote roek die dat in kolonieverband doet. Bijna alle soorten komen bepaalde tijden in grotere groepen of hele kolonies voor.

 
Foto's: links meerdere ekster en rechts meerdere kauwtjes bij elkaar. Veelal na het broedseizoen.


Foto: een kolonie kauwtjes in de vlucht.

 

Kijk, luister en geniet!

Zebrarupsen weer actief.

Ze zijn er weer, de gestreepte geelzwarte rupsen op het nu bloeiende Jakobskruiskruid, op alle lussen van onze golfbaan in de rough. Deze geel bloeiende kruiskruidplanten die wel tot een meter hoog kunnen worden, vallen met name nu, na de lange droogteperiode op en steken rijk geel bloeiend boven het dorre gras uit. Vooral te spotten op NB hole 11 en hole 14, Noord 2 en 4 en 5 en op Zuid 6 en 9.

(Foto's: Boven en onder Jacobskruiskruid.)

 

In 2021 was er door het hele land een explosieve groei van deze plant in de weg- en slootbermen en elders en destijds ook op het Rijk van Nijmegen. Maar eigenlijk zijn ze er elk jaar weer opnieuw.

 

De planten vormen de waardplant voor de rupsen van de Sint-jacobsvlinder. Dit is een dagactieve nachtvlinder die van half april tot en half augustus vliegt. Een kleine donker grijze, zwart ogende vlinder met twee rode lengtestrepen langs de voorvleugels en rode vlekken (bloeddrupjes), op de achterrand van deze voorvleugels. Tijdens de vlucht vallen de karmozijnrode achtervleugel op die in zithouding worden afgedekt.

 
(Foto's: Links en rechts Sint-jacobsvlinder op grashalm.)

 

Het Jacobskruiskruid is giftig en wordt door de kolonies zebrarupsen (geel met zwarte banden), helemaal kaal gevreten. Door dit gif zijn zowel de rupsen als de vlinders giftig en voor de meeste dieren niet te eten.


(Foto: Kolonie rupsen van de Sint-jacobsvlinder op waardplant Jacobskruiskruid.)

 

 
(Foto's: Links en rechts rups van de Sint-jacobsvlinder op Jacobskruiskruid.)

 

Bij wat minder nauwkeurig waarnemen is de Sint-jacobsvlinder wel te verwarren met de vaak op distels voorkomende Sint-jansvlinder, ook een dagactieve nachtvlinder. Deze vlinder is groenachtig zwart en heeft drie paar rode vlekken op iedere voorvleugel en de achtervleugels zijn in de vlucht ook karmozijnrood. De geelzwarte rupsen van deze vlinder hebben geen zwarte strepen maar zwarte vlekken op elk geel segment. Waardplant voor deze rupsen is Gewone rolklaver.

 

 
(Foto's: Links en rechts de Sint-jansvlinder op akkerdistel.)


(Foto: Gewone rolklaver, waardplant voor de rupsen van de Sint-jansvlinder.)

 

Kijk, luister en geniet.

 

 

Witte pannenkoeken (Vlier – Sambucus nigra) en zwevende rupsen (Stippelmot)

Opvallende verschijningen door de baan, zijn in deze periode de grote witte bloemschermen van de Gewone vlier (Sambucus nigra), uit de Muskuskruidfamilie (Adoxaceae). Hoofdzakelijk te vinden in de struweelranden en bosschages langs de diverse holes op voornamelijk de NB, de oudere holes van N en O en op Z.

 


(Foto: Bloemscherm als grote pannenkoek van de Vlier - Sambucus nigra.)

De struiken, binnen ons land bekend met vele streeknamen, kunnen wel tot over de 5 meter hoog worden. De momenteel bloeiende struiken bevatten grote, witte, sterk geurende schermen die bijna vlak zijn en als pannenkoeken op de struiken zitten. Hierover gesproken, zowel deze witte tuilen als de bessen worden wel gebruikt om er drankjes of jam van te maken. En de schermen, ja deze worden ook wel gebruikt in pannenkoeken. De groene delen van de plant zijn giftig (cyaan) en worden ook nauwelijks door dieren gegeten.

 

 
(Foto's: Links en rechts bloeiende vlierstruiken in de struwelen en bosschages.)

 


(Foto: Kenmerkend beeld van de momenteel bloeiende Vlier in de bosschages door de baan.)

 

De in juni en juli bloeiende vlieren worden druk bezocht door allerlei insecten die voor de bestuiving zorgen. Ook diverse soorten vlinders, vooral nachtvlinders en dagactieve nachtvlinders, waaronder spanners en stippelmotten, bezoeken de bloesem. Na de zomer verschijnen de bessen (botanisch gezien steenvruchten), die in september en oktober rijpen en die weer geschikt zijn voor diverse vogelsoorten.

 


(Foto: Stippelmot, hier op Jacobs-kruiskruid.)

Opvallend zijn ook de bladeren die niet uit één stuk bestaan, maar uit meerdere blaadjes, vijf of zeven (oneven geveerd). In een periode als deze waar de stikstofdiscussie hoog opwaait, is wel aardig te weten dat de vlier een stikstofminnende plant is en wel als stikstofindicator wordt aangemerkt.

Zwevende rupsen van de stippelmot

 


(Foto: Neerdalende rupsen van de Stippelmot, langs lange spinseldraden.)

Ook in deze periode van het jaar en nagenoeg bekend bij iedere oplettende golfer, zijn de enorme spinselnesten in struiken als de kardinaalshoed (Euonymus) en meidoorn (Crataegus). En juist nu kruipen de volgevreten en volgroeide rupsen uit hun spinselnesten en laten zich via lange, in de wind zwevende spinseldraden naar de grond zakken.

De bosschage tussen de start-tees van NB en N zijn zelfs deels door de marshalls met pionnen en lint afgezet, zo veel zitten er daar. Maar wees gerust, ze doen geen kwaad en het zijn géén eikenprocessierupsen. Het zijn de rupsen van de spinselmotvlinder of Stippelmot, een kleine witte vlinder met zwarte stippen (zie eerdere foto boven).

 

 
(Foto's: Links een met spinselnesten bezette struik en rechts de neerhangende, zwevende spinseldraden met rupsen.)

 

Kijk, luister en geniet!

 

 

Goudgele golfbaan

In de tijd van armere gronden bloeiden er in ons land op veel plaatsen de brem, ook wel ‘gewone brem’ of ‘bezembrem’ genoemd (Cytisus scoparius). Een struik die wel tot 2 m hoog kan worden en behoort tot de op twee na grootste plantenfamilie, de vlinderbloemigen. 


(Foto: Gele brem langs het ruiterpad op Oost 7.)

Het Rijk van Nijmegen is nog betrekkelijk jong en voorheen was het landbouwgrond waarop géén brem stond. De huidige op de golfbaan voorkomende planten zijn dus aangeplant en mogelijk ook door zelfzaaing ontstaan. Momenteel staan ze volop in bloei en zijn veel plekken goudgeel gekleurd door deze fraaie struiken. En de bloei duurt tot begin zomer – juni - met soms een 2e bloei in de herfst.

 
(Foto's: Links het agrarisch landschap vóór de aanleg van rechts, de golfbaan Het Rijk van Nijmegen.)

 

Wat de biodiversiteit betreft is de brem een voedselbron voor specifieke insecten, dit mede door de gesloten aard van de bloemen en de geringe aanwezigheid van nectar. De sterkere en zwaardere hommels kunnen de bloemen ‘kraken’ en worden vervolgens bestookt met stuifmeel. Dit is noodzakelijk voor de bevruchting van de brembloemen, waarbij ook enkele soorten wilde bijen en soms honingbijen aan bijdragen. Aan vlindersoorten zijn het met name vertegenwoordigers van de spanners die deze bloemen bezoeken. Voor de golfers is het vooral een prachtig gezicht!

 


(Foto: Gele brem aan de toegang tot Noord 3, passage Postweg.)

 


(Foto: Gele bremstruiken in de rough tussen Oost 5 en de Zevenheuvelenweg.)

 


(Foto: Gele bremstruiken aan het ruiterpad en op Oost 7.)

 


(Foto: Gele brembosjes aan de voet van de tee op Noord 5.)

 


(Foto: Gele brembosjes aan de voet van de tee op Noord 5.)

 


(Foto: Diverse struiken gele brem langs de tees van Noord 3, met daarin een witte brem.)

 

In tegenstelling tot de geelbloeiende soort, is de witte brem (Cytisus multiflorus), géén autochtone soort maar oorspronkelijk afkomstig van het Iberisch schiereiland. Op enkele plaatsen door de baan is deze soort ook aangeplant en staat nu ook in volle bloei. Niet te verwarren met de momenteel ook wit bloeiende meidoorn struiken (Crataegus spec.).

 
(Foto's: Op enkele plaatsen is een witte brem, een niet autochtone soort toegepast.)


(Foto's: Ook bloeiend (wit) in deze periode is de meidoorn - Crataegus.)

Kijk, luister en geniet!

Herman Berteler

 

Geslaagde Vogelteldag Rijk van Nijmegen

De op zaterdag 6 mei 2023 gehouden Nationale Golfbaan Vogelteldag op Het Rijk van Nijmegen, mag in alle opzichten een zeer geslaagde teldag worden genoemd. Niet alleen het weer was fraai, ook het door Het Rijk verzorgde ontbijt was uitstekend en vooral het aantal deelnemende leden, 18 in totaal!

  

Onder bezielende leiding van Freek Snel (greenkeeper), werd het golfterrein in bijna 2,5 uur doorkruist en werd op diverse punten stilgestaan bij ‘beeld en geluid,’ van de aanwezige vogels, naast de zich ook vertonende konijnen en eekhoorns.

 

 
(Foto's: Links en rechts de rode eekhoorn of Europese rode eekhoorn.)

 


(Foto: Het Europees konijn.)

Tussendoor werd er ook nog een kleine demonstratie bunker-harken gegeven!
In het clubhuis werd nadien, onder het genot van een goed bakje koffie en heerlijke broodjes, de balans opgemaakt en konden de deelnemers de som van 48 vogelsoorten tot zich nemen (later op de dag nog uitgebreid met 1 soort tot 49 in totaal).


(Foto: Het bunker harken is een kwestie van egaliseren!)

 

Hieronder een kort fotoverslag van enkele waargenomen soorten.